تکاپو برای مداخله نظامی در سوریه
"اعلام آمادگی برخی کشورهای عرب منطقه به ویژه عربستان سعودی در زمینه اعزام نیروی زمینی به سوریه به سرعت در کانون توجه رسانه‌های عربی قرار گرفت. بسیاری از تحلیلگران با اشاره به انگیزه‌ها و علت‌های این اعلان، پیامدهای آن را برای آینده سوریه و منطقه بررسی کردند".
به گزارش ـ مدافعان حرم ـ روزنامه اطلاعات در جدیدترین شماره خود مقاله‌ای با عنوان "تکاپو برای مداخله نظامی در سوریه" به چاپ رساند که بخش اول آن در ذیل آمده است:
اعلام آمادگی برخی کشورهای عرب منطقه به ویژه عربستان سعودی در زمینه اعزام نیروی زمینی به سوریه به سرعت در کانون توجه رسانه‌های عربی قرار گرفت. بسیاری از تحلیلگران با اشاره به انگیزه‌ها و علت‌های این اعلان، پیامدهای آن را برای آینده سوریه و منطقه بررسی کردند.
در میانه بهمن ماه یعنی یک روز پس از اعلام تعلیق گفتگوهای صلح سوریه در ژنو سوئیس، ژنرال «احمد عسیری» مشاور وزیر دفاع عربستان و سخنگوی عملیات نظامی این کشور در یمن، در گفتگو با خبرگزاری «آسوشیتدپرس» از آمادگی کشورش برای مشارکت در هرگونه عملیات نظامی در سوریه در چارچوب ائتلاف مبارزه با داعش به رهبری آمریکا سخن گفت. در برابر، «ولید معلم» وزیر امور خارجه سوریه در زمینه ورود نیروی زمینی خارجی به خاک کشورش هشدار داد و گفت: پیاده سازی نیروی زمینی بدون اجازه دولت دمشق، به منزله تجاوز به قلمرو ما است و باید در برابر آن ایستاد. همچنین، متجاوزان در تابوت به کشورشان باز خواهند گشت. این گزارش در بردارنده مهم‌ترین محور تحلیل‌هایی است که در رسانه‌های عربی درباره گسیل نیروی زمینی به سوریه، انگیزه و پیامدهای آن منتشر شده است.
* چرایی اعزام نیروی زمینی به سوریه
نشریه «المنار» فلسطین و روزنامه‌های «السفیر» لبنان، «الدستور» اردن، «رای الیوم» و «العرب» چاپ لندن زمینه‌های تصمیم عربستان و همپیمانانش برای وارد کردن نیروی زمینی به سوریه را بررسی کردند. از نگاه این رسانه‌ها، پیشروی‌های ارتش سوریه در میدان‌های نبرد در انگیزه سعودی‌ها و برخی دیگر از کشورهای منطقه تاثیر گذار بوده است.
بر پایه گزارش نشریه المنار، اعلام آمادگی عربستان برای اعزام نیروی زمینی به سوریه فقط جنبه رسانه‌ای دارد و تحریک‌آمیز است. هدف از این اقدام آن است که محاصره‌کنندگان دژهای مستحکم تکفیری‌ها در حلب را سرگرم سازد و مانع شود که نیروهای دولتی واپسین مرحله نبرد علیه تروریست‌ها را به پایان رسانند. به نوشته المنار، عربستان نیز مانند رژیم اسراییل به بر هم زدن همه برگه‌ها و پیچیده کردن اوضاع در منطقه عادت دارد و با این اقدام می‌خواهد خود را در کانون توجه دوستان و دشمنان قرار دهد تا فراموش نشود.
به گزارش روزنامه السفیر، ارتش سوریه نه تنها در پیروزی‌های تازه مناطقی را زیر کنترل خود در آورده بلکه یک گام هم فرا‌تر نهاده و مناطق مرزی به عنوان شریان‌های تنفسی گروه‌های تروریستی را بسته است. با قطع کردن خطوط کمک رسانی به تروریست‌ها، نقش برخی از کشورهای منطقه در تاثیرگذاری بر تحولات سوریه و تعیین ساختار سیاسی آن از بین می‌رود. از این رو طبیعی است که آن‌ها صدای خود را بالا برند و از تهدیدِ کمک مالی و تسلیحاتی به تروریست‌ها پا را فرا‌تر گذارند و سخن از دخالت نظامی مستقیم در سوریه به میان آورند. عربستان و امارات تاکنون به صورت‌های گوناگون تهدید کرده‌اند، با این حال با چشمپوشی از میزان جدی بودن و امکان اجرایی شدن این تهدید‌ها اکنون بازی‌ها آشکار‌تر شده است و نشان می‌دهد که جنگ نیابتی در سوریه در جریان است و قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بازیگران آن هستند.
روزنامه الدستور اردن در گزارشی به قلم «عریب الرنتاوی» زیر عنوان «رقابت با زمان» نوشت: مسکو از عملیات «بنای قدرت» که آنکارا نزدیک مرزهای سوریه به اجرا می‌گذارد، پرده برداشت. در این شرایط ریاض از آمادگی خود برای اعزام نیروهای زمینی در چارچوب ائتلاف بین المللی برای رویارویی با داعش سخن می‌گوید. مسکو در پیشنهاد مبهم عربستان تردید دارد. مساله شگفت آور در موضع ترکیه و عربستان این است که آن‌ها در شرایطی دست به چنین اقدامی می‌زنند که ارتش سوریه پیشرفت‌های بی‌مانندی داشته است.
این پیشروی‌ها برای ترکیه به منزله کودتایی است که همه طرح‌های آنکارا را در سوریه بر هم زده است. با پیروزی‌های ارتش در حومه شمالی حلب، بساطِ زیرپای «اردوغان» به سرعت برچیده می‌شود و شرط‌بندی‌های ترکیه در سوریه رنگ می‌بازد. عربستان نیز به اندازه کافی در مرزهای جنوبی خود با چالش روبرو است. این کشور با اعلام اعزام نیروی زمینی به بهانه مبارزه با داعش برای دخالت بین‌المللی در سوریه شتاب می‌کند تا به یکه‌تازی روسیه پایان دهد.
عربستان با این اقدام می‌خواهد همپیمانان محلی خود در سوریه را رهایی بخشد زیرا سعودی‌ها طی سال‌های گذشته با کمک‌های مادی و تسلیحاتی، روی همپیمانانشان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. به نوشته روزنامه رای الیوم، هر نیرویی که عربستان و ترکیه به سوریه بفرستند به یقین برای مبارزه با داعش نخواهد بود. هدف از فرستادن نیرو جلوگیری از پیشروی ارتش سوریه در حلب و در ادامه حرکت به سوی دمشق و سرنگونی نظام سوریه است. رای الیوم آورده است، بازگرداندن روحیه به تروریست‌ها نیز یکی از هدف‌ها است. آنان به تازگی به ویژه پس از کشته شدن «زهران علوش» فرمانده گروه تروریستی «جیش الاسلام» در وضعیت شکست خوردگی قرار دارند. جیش الفتح نیز در «ادلب» و «جسر الشغور» زیر فشار قرار گرفته است.
برپایه گزارش روزنامه العرب، کار‌شناسان نتیجه پیشنهاد عربستان برای ارسال نیروی زمینی به سوریه را کم اهمیت می‌دانند. آنان این پیشنهاد را با طرح ناکام آمریکا مبنی بر حضور نیروی کشورهای عربی برای بیرون راندن گروه داعش از سوریه همسو می‌دانند. پیشنهاد ریاض در شرایط پیروزی نیروهای سوریه، بیانگر خشم سعودی‌ها از به حاشیه رفتن راه حل سیاسی و هدف قرار گرفتن پایگاه مخالفان دولت سوریه است. به نوشته العرب، عربستان با این اقدام خود پیام سرزنش باری را به مسکو فرستاده و ابراز داشته این روسیه است که منطقه را به سوی ناامنی گسترده پیش می‌برد. همچنین، عربستان پیام دیگری را به واشنگتن با این محتوا فرستاده که کاهش نقش آمریکا سبب شده است روس‌ها و نظام سوریه به تنش آفرینی ادامه دهند. این مساله باعث می‌شود مخالفان، رو به افراط گرایی نهند و با جبهه النصره وارد ائتلاف شوند.
* آیا عربستان قدرت اعزام نیرو به سوریه را دارد؟
نشریه المنار فلسطین و روزنامه الدستور اردن با اشاره به چالش‌های عربستان و همپیمانان آن در جنگ یمن، ارسال نیروی زمینی به سوریه را دور از ذهن دانستند. به نوشته نشریه المنار، منطق عقلی، نظامی و تاریخی حکم می‌کند که اعزام نیرو به سوریه ممکن نیست. همگان حق دارند از وجود این نیرو‌ها و مکان تمرکز آنان سوال کنند. همگان این سوال را می‌پرسند نیروهایی که عربستان قصد دارد به سوریه اعزام کند در «جیزان»، «نجران» و به طور کلی حمله به یمن چه نقش یا موفقیتی داشتند. به نوشته روزنامه الدستور، سوریه برای عربستان مانند یمن نخواهد بود.
خطرپذیری عربستان در سوریه برای ریاض کشنده خواهد بود از این رو ریاض باید به طور سنجیده دست به ماجراجویی بزند. نظام سوریه و همپیمانان آن در شمال نبرد را تا مرزهای ترکیه ادامه خواهند داد. در جنوب هم ارتش سوریه در ادامه نبرد تا گذرگاه «نصیب» در مرزهای اردن هیچ تردیدی ندارد. شکست‌های پی‌درپی گروه‌های مسلح و تروریست‌ها این باور را به وجود آورده که برنامه‌های نظام سوریه و همپیمانان آن به احتمال بالا در حال عملی شدن است. الدستور اردن در گزارشی دیگر به قلم «عمر کلاب» نوشت: عربستان و امارات در جنگ یمن گرفتار شده‌اند. دشوار است که بتوان همزمان دو جبهه جنگ زمینی را مدیریت کرد. در این میان اردن هم برای شرکت در جنگ زمینی آمادگی ندارد زیرا تصمیم به حضور در این نبرد نیاز به محاسبه‌هایی ژرف و دقیق دارد که فرماندهان نظامی از آن آگاهی دارند.
* پیوند تعلیق ژنو۳ با انگیزه‌های مداخله جویانه
روزنامه رای الیوم با اشاره به متوقف شدن نشست ژنو۳ برای حل بحران سوریه، این رخداد را با موضع گیری تازه عربستان و ترکیه برای گسیل نیروی زمینی به سوریه همپیوند دانست. روزنامه رای الیوم نوشت، پیشروی‌های گسترده ارتش سوریه در حلب و استان جنوبی «درعا» و شکست محاصره سه ساله شهرک‌های «نبل» و «الزهرا» با پوشش هوایی روسیه، عربستان و ترکیه را نگران کرده است.
این مساله سبب شد تا این ۲ کشور از تردیدهای خود چشم پوشی کنند و چالش حضور زمینی با هدف زمینگیر کردن نظام سوریه را بپذیرند. دور از ذهن نیست که این تغییر موضع عربستان و ترکیه سبب شد تا آن‌ها به هیات مخالفان سوریه دستور دهند که نشست ژنو۳ را ترک کنند و با یک هواپیمای اختصاصی رهسپار ریاض شوند. الرای الیوم آورده است، «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان طی ۶ ماه گذشته همواره این موضع را تکرار کرده که «بشار اسد» یا با راه حل سیاسی یا از راه نظامی کنار خواهد رفت. اکنون این سوال مطرح می‌شود که آیا آمادگی برای اعزام نیروهای زمینی به سوریه بیانگر ناامیدی عربستان از راهکار سیاسی و حرکت به سوی گزینه نظامی است؟
* پیامدهای گسیل نیروی زمینی به سوریه
روزنامه‌های «الاخبار» لبنان، رای الیوم و الدستور در بخشی از گزارش‌های خود به پیامدهای افزایش تنش‌ها در سوریه به واسطه اعزام نیروی زمینی خارجی پرداختند. به نوشته روزنامه رای الیوم، عربستان، ترکیه و برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تنها با اسد و ارتش او وارد جنگ نخواهند شد بلکه آنان علیه روسیه، ایران، حزب‌الله و شاید در آینده با چین روبرو شوند. «عبدالباری عطوان» تحلیلگر این روزنامه افزود، بیش از هزار بار گفته شده ما می‌توانیم زمان آغاز نبرد را پیش بینی کنیم اما نمی‌توانیم پیامدهای آن را پیش بینی کنیم. منطقه با ماجراجویی تازه‌ای روبرو است که عربستان در راس آن قرار دارد. علت این مساله ناامیدی و سرخوردگی از شکست در جنگ علیه یمن است. این جنگ برای عربستان از نظر مالی، انسانی و راهبردی به جنگ فرسایشی تبدیل شده است.
همچنین یکی از علت‌های چنین اقدامی آن است که عربستان در تشکیل ائتلاف سنی برای رویارویی با قدرت روزافزون ایران ناتوان است. ما در برابر ببر زخمی هستیم که کورکورانه در اینجا و آنجا دست به هر کاری می‌زند. بر پایه گزارش روزنامه الاخبار، جنگ معادله و نقشه‌های تازه‌ای را رقم زد. آنچه را که واشنگتن برای آن برنامه ریزی می‌کرد و برای اجرایی شدنش بودجه، امکانات انسانی، اطلاعاتی و نظامی در نظر می‌گرفت اکنون به دلیل حماقت آل سعود بدون هیچ هزینه‌ای برای آمریکا به دست می‌آید. اشاره گزارش الاخبار به تلاش‌های پیشین آمریکا برای فعال سازی عربستان در ائتلاف ضد‌داعش به رهبری واشنگتن است. روزنامه الدستور در گزارشی به قلم الرنتاوی نوشت، همپیمانان سوریه به طور بی‌سابقه‌ای از آغاز بحران سوریه تاکنون به آماده باش کامل در‌می‌آیند. جنگ‌های سختی در سوریه رخ خواهد داد. سربازان بسیاری با تابوت‌های خود به کشورشان بازخواهند گشت. بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه انگشت‌های خود را خواهند گزید. دور از ذهن نیست که در سوریه بسیاری از خطوط قرمز‌ها و هشدار‌ها کنار گذاشته شود، اصول بازی تغییر کند و جنگ نیابتی به جنگ مستقیم تبدیل شود. به احتمال بالا، دو ابرقدرت نیز از این صحنه به دور نخواهند بود.
* ترس و پرهیز از باخت
عربستان سعودی آمادگی خود را برای حضور نیروهای نظامی‌اش در سوریه اعلام کرده است. زمینه‌ها و علت‌های این اعلام آمادگی چیست؟ برخی، ترس و پرهیز از باخت در سوریه را علت آن می‌دانند. در صورت عملیاتی شدن این تصمیم، فضای داخلی سوریه و منطقه شاهد چه پیامدهایی خواهد بود؟
ژنرال «احمد عسیری» مشاور وزیر دفاع عربستان و سخنگوی عملیات نظامی این کشور در یمن از آمادگی کشورش برای مشارکت در هرگونه عملیات نظامی در سوریه در صورت موافقت ائتلاف موسوم به مبارزه با داعش به رهبری آمریکا سخن گفت. وی همچنین از آمادگی ارتش عربستان برای اجرای تمرین نظامی (مانور) در شمال این کشور، به عنوان بخشی از آنچه عملیات آمادگی برای مبارزه با داعش در سوریه خواند، خبر داد.
* در بررسی این مساله بیان چند نکته ضروری است:
۱- ائتلاف غربی موسوم به ضد داعش به رهبری آمریکا، بدون مجوز سازمان ملل یا اجازه دولت دمشق از تابستان سال گذشته، حملات هوایی خود را در سوریه آغاز کرد. واضح است که اقدام احتمالی عربستان از منظر حقوق بین الملل هم به طور کامل غیرقانونی و غیر قابل توجیه است. اخیرا هم «ولید المعلم» وزیر امور خارجه سوریه در این خصوص موضع گیری کرد و گفت: من به سران سعودی هشدار می‌دهم که هر متجاوزی به خاک سوریه پا بگذارد با تابوت باز خواهد گشت.
۲- پیشنهاد عربستان در فضایی مطرح شد که گزارش‌های مختلفی از آمادگی ترکیه برای مداخله نظامی در سوریه منتشر شده است. البته ترکیه این گزارش‌ها را رد کرده است. وزارت دفاع روسیه در همین زمینه، به تحرکات تازه نیرو‌ها و تجهیزات ارتش ترکیه در مرز با سوریه اشاره کرد. سخنگوی وزارت دفاع روسیه گفت: این نوع اقدام‌های مقدماتی اغلب زمانی به کار گرفته می‌شود که نیرو‌ها در صف‌های نظامی با سلاح و مهمات در مناطق جنگی منتظر دستور عملیات فوری و انتقال و تخلیه نیرو‌ها هستند.
حتی روزنامه روسی «ایزوسیتا» نوشت: عربستان سعودی اقدام‌های خود در سوریه را با ترکیه هماهنگ خواهد کرد و این ۲ کشور به تازگی برای این منظور شورای هماهنگی تشکیل داده‌اند. همزمانی اعلام آمادگی عربستان در کنار تحرکات نظامی ترکیه در مرز با سوریه می‌تواند معنادار باشد. ترکیه و عربستان به ویژه در یک سال اخیر در منطقه روابط نزدیک داشته‌اند و حتی چندی پیش شورایی را برای همکاری‌های راهبردی تشکیل دادند. ریاض و آنکارا در موضوع سوریه نیز رویکردی هماهنگ داشته‌اند و هر دو از مخالفان سرسخت دولت مشروع سوریه هستند.
به نظر می‌رسد این تصمیم‌ها و تحرکات بیش از هرچیز ریشه در تحولات داخلیِ سوریه و ناکامی جبهه مخالفان دولت آن کشور دارد که مورد حمایت ریاض و آنکارا هستند. ارتش سوریه و نیروهای وفادار به «بشار اسد» رئیس جمهوری آن کشور با پشتیبانی هوایی روسیه، پیروزی‌های مهمی را در هفته‌ها و ماه‌های اخیر به دست آورده و مناطق بسیاری را از دست مخالفان و تروریست‌ها آزاد کرده‌اند.
ارتش سوریه در روزهای گذشته محاصره دو شهرک مهم «نبل» و «الزهرا» در اطراف شهر بزرگ حلب را در هم شکست و ضربه مهلکی به تروریست‌ها وارد کرد و پیشروی برای آزادی کامل این شهر ادامه دارد. به نظر می‌رسد پیشروی‌های تازه ارتش سوریه موجب نگرانی عربستان و ترکیه شده است. آنکارا و ریاض در سال‌های اخیر پیش قراول حمایت از مخالفان دولت سوریه و تلاش برای براندازی آن بوده‌اند و سرمایه‌گذاری‌های جدی در این زمینه کرده‌اند.
بنابراین طبیعی است که آن‌ها در برهه کنونی برای جلوگیری از تغییر موازنه نیرو‌ها در سوریه به نفع دولت آن کشور، هر تلاش و اقدامی را صورت دهند. صِرف حضور نظامی کشور الف در کشور ب، وزن کشور الف را بالا می‌برد و قدرت نفوذ و چانه زنی آن کشور را در مذاکرات سیاسی افزایش می‌دهد زیرا بخش‌هایی از خاک کشور ب در اختیار دارد. در مورد ورود احتمالی نیروهای عربستان به خاک سوریه حتی اگر در خوشبینانه‌ترین حالت فقط برای رویارویی با داعش باشد، در نهایت به جنگ عربستان با ارتش سوریه منجر خواهد شد زیرا مبارزه با داعش برای عربستان به معنای یورش به شهرهای سوریه است.
حال نکته اینجا است که آیا بعد از آن عربستان حاضر است به راحتی این شهر‌ها را به ارتش سوریه بازگرداند؟ در این میان بر کسی پوشیده نیست که آنکارا و ریاض از مخالفان اسد و درصدد برکناری وی از قدرت هستند. پس ممکن است عربستان و ترکیه با ورود نظامی به سوریه در صدد بر هم زدن معادله‌ها و توقف پیروزی‌های می‌دانی اخیر دولت سوریه باشند.
۳- رخدادهای روزهای اخیر در مورد عربستان و ترکیه و احتمال حضور نظامی در سوریه را بدون توجه به مذاکرات ژنو۳ نمی‌توان بررسی کرد. مذاکرات ژنو به نوعی در کما رفته است. «استفان دی می‌ستورا» نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه اعلام کرد این مذاکرات برای سه هفته به تعویق افتاده است. بدون شک موفقیت‌های اخیر ارتش اسد در مذاکرات اخیر تاثیر مستقیم داشته است. پیشروی‌های نیروهای اسد، آنکارا و ریاض را به شدت نگران کرده و سبب شده است آن‌ها با فشارهای خود و حتی نادیده گرفتن پافشاری آمریکا و روسیه برای ادامه روند مذاکرات تا رسیدن به نتیجه، سعی در کارشکنی و به شکست کشاندن مذاکرات داشته باشند.
مخالفان منطقه‌ای اسد در نهایت هم توانستند در روند مذاکرات خلل ایجاد کنند و آن را برای سه هفته به تعطیلی بکشانند. دولت‌های هماورد با سوریه حتی در مذاکرات هم بطور مستقیم اشاره می‌کردند که پیشروی‌های ارتش سوریه را قابل پذیرش نمی‌دانند و خواستار توقف فوری حملات ارتش اسد به شهرهایی هستند که در تصرف مخالفان سوری است. آشکار است که عربستان با طرح این پیشنهاد و تلاش‌هایش برای به شکست کشاندن مذاکرات سعی در خریدن زمان برای تجهیز و تقویت بنیه نیروهای مخالف اسد دارد. برای سعودی‌ها به هیچ وجه قابل تحمل نیست که نماینده دولت سوریه در اثر پیروزی‌های روزهای اخیر ارتش، با دست پر در مذاکرات حاضر شود و قدرت چانه‌زنی‌اش افزایش یابد.
۴- ایالات متحده از پیشنهاد عربستان درباره حضور نظامی در سوریه استقبال کرده است. «اشتون کار‌تر» وزیر دفاع آمریکا ضمن حمایت از این تصمیم عربستان، اعلام کرده است که هفته آینده در نشست وزیران کشورهای عضو ائتلاف ضد داعش در بروکسل، با همتای سعودی‌اش «محمد بن سلمان» درباره این موضوع گفت‌و‌گو خواهد کرد.
به نظر می‌رسد چراغ سبز آمریکا به عربستان را باید به سیاست موازنه‌گری واشنگتن مرتبط دانست. به عبارت دیگر در فضایی که جبهه مقابل عربستان سعودی در منطقه در حال قدرتمند شدن است، آمریکایی‌ها ترجیح می‌دهند مانع از تغییر جدی در موازنه نیروهای منطقه‌ای شود. در سوریه هم ایالات متحده این سیاست را پیش گرفته است.
آمریکا هر چند حملاتی را علیه داعش و گروه‌های تروریستی در سوریه داشته است اما همزمان به تقویت جبهه مخالف اسد هم بی‌توجه نیست و سعی در جلوگیری از افزایش قدرت دولت آن کشور دارد. بر خلاف آمریکا، روسیه با پیشنهاد عربستان برای اعزام نظامیانش به خاک سوریه مخالفت کرده است. مسکو ضمن انتقاد از پیشنهاد عربستان، این اقدام را «اعلان جنگ» توصیف کرده است.
۵-عربستان سعودی با این پیشنهاد، حتی اگر در حد حرف باشد در صدد است خود را از اتهام پشتیبانی و حمایت از برخی گروه‌های نظامی تروریستی در سوریه مانند
«جیش الاسلام» برهاند و از خودش وجهه یک کشور مبارزه کننده با تروریسم را ترسیم کند. افزون بر این‌ها پادشاهی سعودی می‌خواهد ناکامی‌های پی در پی خود چه در مورد جنگ یمن چه در مورد مذاکرات هسته‌ای ایران یا در مورد بحران‌های داخلی خود را با شروع یک جنگ جدید، جبران کند.
با در نظر گرفتن همه مواردی که در بالا اشاره شد می‌توان گفت، علت اقدام احتمالی عربستان چیزی جز ترس و نتیجه آن چیزی جز یک ناکامی و شکست دیگر برای سعودی‌ها، کشته شدن شمار بیشتری از غیرنظامیان برای سوریه و ناامنی و تنش افزون‌تر برای منطقه نخواهد بود. ادامه این تنش‌ها برای آنکارا هم گران تمام خواهد شد و در مورد روابطش با مسکو نیز در صورت ادامه روند کنونی، بازنده بزرگ آنکارا خواهد بود زیرا مسکو در تحولات می‌دانی سوریه دست بالا را دارد و به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته است.
در زمانی که منطقه خاورمیانه بیش از هر چیز نیازمند عقلانیت، آرامش و ثبات است، اقدام‌های احتمالی عربستان و ترکیه منطقه را به سمت بی‌ثباتی و ترویج نظامیگری آن هم شکل غیرقانونی آن پیش می‌برد. تردیدی نیست که تنش در منطقه و بحران سوریه راه‌حل سیاسی می‌طلبد نه تشدید اقدام‌های نظامی و مداخله جویانه.